Το χάσμα των γενεών και το ψηφιακό χάσμα

Το χάσμα των γενεών και το ψηφιακό χάσμα
* Πάνω από το 50% των συμπολιτών μας θεωρεί ότι το Internet δεν είναι ένα εργαλείο χρήσιμο ή απαραίτητο για τον σημερινό πολίτη
ΓΕΡ. ΖΩΤΟΣ
Είναι δυνατόν, τελικά, το «ψηφιακό χάσμα» στη χώρα μας να οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο «χάσμα των γενεών»; Τα δεδομένα δείχνουν ότι η απάντηση σε αυτή την ερώτηση είναι μάλλον καταφατική. Από τη μία πλευρά, δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα από τότε που στοιχεία έρευνας έδειχναν ότι ένα μεγάλο ποσοστό των συμπολιτών μας, πάνω από το 50%, θεωρεί ότι το Internet δεν είναι ένα εργαλείο χρήσιμο ή απαραίτητο για τον σημερινό πολίτη. Παράλληλα, δεν είναι λίγοι και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι το Διαδίκτυο χρησιμεύει μόνο σε κάποιους που αρέσκονται να «κατεβάζουν» ταινίες και μουσική.

Σύμφωνα με τα στοιχεία έρευνας που πραγματοποίησε το Παρατηρητήριο για την Κοινωνία της Πληροφορίας στην Αττική και συγκεκριμένα σε δείγμα πληθυσμού παιδιών ηλικίας από 10 ως 15 ετών, η νέα γενιά έχει ήδη «βάλει τα γυαλιά» στην παλαιότερη και όλα δείχνουν ότι είναι θέμα περίπου μιας δεκαετίας να αναστραφεί πλήρως η κατάσταση και όλο και περισσότεροι συμπολίτες μας να πάρουν στα σοβαρά τις νέες τεχνολογίες και τις εφαρμογές τους.
Σύμφωνα λοιπόν με την προαναφερόμενη μελέτη του Παρατηρητηρίου για την ΚτΠ, οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα και το Internet έχουν ενταχθεί στην καθημερινότητα των παιδιών, τα οποία παρουσιάζουν εντατικότερη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Η χρήση νέων τεχνολογιών είναι σημαντικά υψηλότερη στα παιδιά ηλικίας 12-15 ετών, ενώ στην εκμάθηση χρήσης του Διαδικτύου εκτός από τους γονείς βοηθούν και οι φίλοι.
Ειδικότερα, διαπιστώνεται υψηλή διείσδυση και εντατική χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, καθώς και επίπεδο χρήσης Διαδικτύου κατά πολύ υψηλότερο στα παιδιά σε σχέση με τους ενήλικες. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα παιδιά ηλικίας 12-15 ετών που είναι στο Γυμνάσιο χρησιμοποιούν σημαντικά περισσότερο τον ηλεκτρονικό υπολογιστή και το Διαδίκτυο από τα παιδιά ηλικίας 10-11 ετών που φοιτούν ακόμη σε τάξεις του Δημοτικού. Με το σπίτι να αποτελεί τον κυριότερο τόπο πρόσβασης στο Διαδίκτυο, τα παιδιά το χρησιμοποιούν κυρίως για λόγους διασκέδασης, επικοινωνίας και αναζήτησης πληροφοριών. Οι ηλεκτρονικές τους δεξιότητες αποκτήθηκαν κυρίως με άτυπη βοήθεια από συγγενείς και φίλους, αλλά και στο σχολείο.
Η συντριπτική πλειονότητα και ειδικότερα ποσοστό της τάξεως του 93% των παιδιών 10-15 ετών χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολογιστή, τη στιγμή που το αντίστοιχο ποσοστό στον γενικό πληθυσμό ηλικίας 16-74 ανέρχεται σε 39%. Πρόκειται για μια σημαντική διαφορά, η οποία αποτελεί αισιόδοξο μήνυμα αναφορικά με την υιοθέτηση των νέων τεχνολογιών από τη νέα γενιά. Η χρήση υπολογιστών είναι επίσης ιδιαίτερα εντατική, καθώς εννέα στα δέκα παιδιά τούς χρησιμοποιούν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ τα μισά από αυτά τον χρησιμοποιούν σε καθημερινή ή σχεδόν καθημερινή βάση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συχνότητα χρήσης του υπολογιστή αυξάνεται ανάλογα με την ηλικία.
Οπως διαπιστώθηκε και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές η χρήση του Διαδικτύου κυμαίνεται σε πολύ υψηλότερο επίπεδο στα παιδιά ηλικίας 10-15 ετών σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό (73% στα παιδιά, έναντι 30% στον γενικό πληθυσμό). Ειδικότερα, από τα παιδιά που χρησιμοποίησαν το Διαδίκτυο τους τελευταίους τρεις μήνες, οκτώ στα δέκα το χρησιμοποιούν τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, ενώ το 36% από αυτά το χρησιμοποιεί καθημερινά ή σχεδόν καθημερινά. Σημαντικά υψηλότερη φαίνεται ότι είναι η καθημερινή χρήση στα παιδιά ηλικίας 12-15 ετών. Από τα στοιχεία διαπιστώνεται επίσης ότι η συχνότητα χρήσης του Διαδικτύου αυξάνεται με την ηλικία, όπως συμβαίνει και στην περίπτωση των υπολογιστών. Σημειώνεται παράλληλα ότι μεταξύ των παιδιών που το χρησιμοποιούν καθημερινά η μέση διάρκεια χρήσης δεν διαφοροποιείται ιδιαίτερα από αυτή των ενηλίκων (3,01 ώρες για τους συχνούς χρήστες-παιδιά, έναντι 2,9 ωρών για τους αντίστοιχους ενηλίκους).
Για τα παιδιά το σπίτι είναι ο βασικότερος χώρος χρήσης Η/Υ (90%) και πρόσβασης στο Διαδίκτυο (77%) και σε κάποιον βαθμό το σχολείο, τα Internet καφέ και τα σπίτια φίλων.
Οσον αφορά τους λόγους χρήσης του Διαδικτύου από παιδιά, αυτοί κυρίως αφορούν τη διασκέδαση (παίζουν, κατεβάζουν παιχνίδια, φωτογραφίες κτλ.). Επίσης, μεγάλος αριθμός παιδιών δηλώνει ότι χρησιμοποιεί το Internet για αναζήτηση πληροφοριών για τα μαθήματα, αλλά και για αποστολή/λήψη e-mail. Αξίζει να σημειωθεί ότι χαμηλή είναι συνολικά η συμμετοχή των παιδιών σε websites κοινωνικής δικτύωσης (όπως π.χ. τα facebook, youtube, my space, hi5) που ανέρχεται στο 36%.
Αναφορικά με τις δεξιότητες χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών, το 50% των παιδιών έχει παρακολουθήσει κάποιο σχετικό σεμινάριο, ενώ το 34% παρακολούθησε αυτό το σεμινάριο τους τελευταίους τρεις μήνες. Ειδικά οι μαθητές Γυμνασίου έχουν παρακολουθήσει κάποιο σεμινάριο για χρήση Η/Υ σε ποσοστό σημαντικά υψηλότερο από το αντίστοιχο των μαθητών του Δημοτικού. Οι ενέργειες που υλοποιούν τα παιδιά σε υπολογιστή συνδέονται με την αντιγραφή ή μετακίνηση αρχείων, τη χρήση εργαλείων αντιγραφής και επικόλλησης κειμένου, αλλά και με τη σύνδεση και εγκατάσταση νέων μηχανημάτων.
Για την πλειονότητα των παιδιών οι δεξιότητες που διαθέτουν αναφορικά με τη χρήση του Διαδικτύου αποκτήθηκαν κυρίως με άτυπη βοήθεια από συγγενείς και φίλους, αλλά και στο σχολείο. Οσον αφορά τις δεξιότητες ως προς τη χρήση του Διαδικτύου, η βασικότερη ενέργεια που πραγματοποιούν είναι η χρήση μιας μηχανής αναζήτησης για να βρουν πληροφορίες, ένα στα τρία στέλνει e-mails συνοδεία αρχείων, αλλά και μηνύματα σε chatrooms, newsgroups ή online συναντήσεις.
Οι υπολογιστές στα σχολεία
Σε έρευνα που έγινε το 2007 από το Παρατηρητήριο στο πλαίσιο του προγράμματος eEurope2005-i2010 και δόθηκε εφέτος στη δημοσιότητα, σχεδόν όλα τα σχολεία της χώρας έχουν τουλάχιστον έναν ηλεκτρονικό υπολογιστή. Ο αριθμός των ηλεκτρονικών υπολογιστών στα σχολεία είναι ανάλογος της βαθμίδας και του μεγέθους του κάθε σχολείου (ως προς τον αριθμό των μαθητών που φοιτούν και της αστικότητάς του). Ο υψηλότερος αριθμός ηλεκτρονικών υπολογιστών συναντάται σήμερα στα σχολεία της Αττικής και κυρίως της Αθήνας, στα λύκεια, καθώς και στα σχολεία όπου φοιτούν περισσότεροι από 200 μαθητές.
Η σύγκριση με τις μετρήσεις των προηγούμενων ετών αποδεικνύει ότι ο μέσος αριθμός ηλεκτρονικών υπολογιστών σε σχολεία της χώρας αυξάνεται ελαφρώς με σταθερό ρυθμό κατά έτος.
Ο τύπος του σταθερού υπολογιστή (desktop) είναι ο πιο δημοφιλής που εντοπίζεται στα σχολεία της χώρας μας. Η έρευνα δεν εντόπισε φορητούς υπολογιστές, ενώ οι υπολογιστές συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο είναι ελάχιστοι, μόλις ένας κατά μέσον όρο ανά σχολείο. Η μικρή αλλά σταθερή αύξηση που παρατηρείται στον μέσο αριθμό υπολογιστών, διαχρονικά, στα σχολεία της χώρας κατανέμεται κατά κύριο λόγο στον σταθερό τύπο ηλεκτρονικού υπολογιστή. Συνολικά, η σύνδεση των υπολογιστών των σχολείων που είναι συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο βρίσκεται στα ίδια επίπεδα των μετρήσεων των προηγουμένων ετών. Η σύνδεση του συνόλου των υπολογιστών σε δίκτυο, που σημείωσε αύξηση το 2006, διατηρήθηκε στα ίδια επίπεδα το 2007.